DÜNYA
DİYABET GÜNÜ (14 Kasım)
Diyabet, kandaki şeker düzeyini dengeleyen insülin hormonunu; eksikliği ve /veya yeterince salgılanmasına rağmen, vücutta kullanılmaması sonucu oluşan kronik bir hastalıktır.
Sağlıklı beslenmek ve egzersiz yapmak diyabetten korur.
Diyabetik göz hasarları katarakt, göz tansiyonu gibi klinik durumlardır.
Tanı ve tedavisi zamanında yapılmazsa körlüğe neden olur.
Diyabette göz sağlığı düzenli kontroller ile korunabilir.
Diyabet kontrol altına alınmadığında ciddi sağlık sorunlarını beraberinde getirebilir.
Diyabet hastaları hekim tavsiyelerine mutlaka uymalıdır.
Diyabet hastaları hekimin önerdiği sıklıkta kan şekeri seviyesini ölçmelidir.
Kan şekeri seviyesini hedef aralıkta tutmak diyabet yönetimi için esastır.
Diyabetli Bireyler İçin
Sağlıklı Yaşamanın Dört Altın Kuralı
Sağlıklı beslenme, yeterli ve düzenli
fiziksel aktivite, tıbbi bakım ve kendi kendine kontrol, dengeli ve düzenli
sosyal yaşam diyabetli
bireyler için sağlıklı yaşamanın dört altın kuralıdır.
SAĞLIKLI BESLEN,
HAREKET ET
DİYABETTEN KORUN
Tip 2 Diyabetten Korunma Yolları
D İ Y A B E T
2022 Dünya Diyabet Günü için iki ayrı
tema belirlenmiş durumdadır. Dünya Sağlık Örgütü temayı “Diyabet Tedavisi ve
Bakımına Erişim” olarak ilan etmişken, bu alanın en önemli paydaşlarından olan
Uluslararası Diyabet Federasyonu “Yarınları Korumak İçin Eğitim” temasını
duyurmuştur. Her ne kadar iki farklı tema olsa da, her iki tema da diyabet
konusunda çok önemli iki ayrı konuya odaklanmaktadır.
“Diyabet Tedavisi ve Bakımına Erişim”
“Yarınları Korumak İçin Eğitim”
Diyabetli bireyler, hastalıklarını
yönetmek, hastalıkla yaşamak ve muhtemel komplikasyonlardan kaçınmak için
sürekli tedavi, bakım ve desteğe ihtiyaç duyarlar.
Oysa dünyada milyonlarca
diyabet hastasının yeterli tedavi ve bakıma erişemediği bilinmektedir.
537 Milyon Yetişkin Diyabetli
Uluslararası Diyabet Federasyonu (IDF:
International Diabetes Federation) tarafından düzenli olarak yayımlanan Diyabet
Atlasının 10. Baskısında, 2021 yılı itibariyle dünyada 537 milyon
yetişkinin diyabetle yaşadığı (yaklaşık yetişkinlerin 1/10’u) bildirilmektedir.
• 2021’de 537 milyon yetişkin diyabetli
(tespit)
• 2030'da 643 milyon yetişkin diyabetli
(olası)
• 2045'te 783 milyon yetişkin diyabetli (olası)
Maalesef neredeyse diyabetli bireylerin
yarıya yakını (% 44) henüz hastalığının farkında değildir. Bu durumda olan
yaklaşık 240 milyon bireyin çoğunluğu tip 2 diyabetlidir.
Diyabet hastalarının 3/4'ünden fazlası
düşük ve orta gelirli ülkelerde yaşamaktadır.
Bunlara ek olarak 19 yaş altında 1,2
milyondan fazla çocuk ve ergen de tip 1 diyabet hastasıdır.
6,7 Milyon Ölüme Neden Diyabet
2021 yılında en az 966 milyar dolar
diyabetli bireylerin sağlık harcamaları için kullanılmıştır ki bu rakam sağlık
hizmetlerine harcanan küresel toplamın % 9'una karşılık gelmektedir.
Yine 2021
yılındaki 6,7 milyon ölüme diyabetin neden olduğu hesaplanmaktadır.
Diyabet Eğitimi Önemli
Bu olağanüstü rakamlar ve diyabetin
doğru yönetilememesi durumunda ortaya çıkabilecek ağır komplikasyonlar, diyabet
hastalarına etkin bir tedavi ve bakım sağlanmasının ne kadar önemli olduğunu
göstermektedir.
Öte yandan pek çok diyabet hastasının hastalıklarının farkında
olmamaları sebebiyle tedavi sürecinin gecikmesi ve risk faktörlerinden
korunmayı bilmeyen bireyler yüzünden diyabetin artmasının beklenmesi de bu süreçte
eğitimin ne kadar önemli olduğunu ortaya koymaktadır.
Türkiye Diyabet Programı
Bakanlığımız tarafından toplumda diyabet
farkındalığını arttırarak, gelecek nesilleri diyabetten korumayı ve tanı alan
hastalara sunulan diyabet bakım kalitesinin yükseltilmesini, komplikasyonların
ve diyabete bağlı ölümlerin azaltılmasını amaçlayan “Türkiye Diyabet Programı”
uygulanmaktadır.
Türkiye Diyabet Programı’nda diyabet hastalığı ile ilgili
genel bilgiler özetlenmiş, diyabetin Dünya’da ve Türkiye’de mevcut durumu
ortaya konmuş ve diyabetle etkin mücadele edilebilmesi için ulaşılması gereken
5 amaç belirlenmiştir.
Bu amaçlar;
» Etkin diyabet yönetimi için politika
geliştirmek ve uygulamak,
» Diyabetin önlenmesini ve erken tanı
konmasını sağlamak,
» Diyabet ve komplikasyonlarının etkin
tedavisini sağlamak,
» Çocukluk çağında diyabet bakım ve
tedavisini geliştirmek,
» Tip 2 diyabet ve obeziteyi önlemek,
diyabet ve diyabet programını etkin izlemek ve değerlendirmektir.
Ülkemizde diyabet bakımına erişimin ve
kalitesinin artırılması için birinci basamakta aile hekimlerinin sürece
katılımları sağlanmıştır.
Hastalık Yönetim Platformu aracılığıyla aile
hekimlerine hedef nüfuslarında yapılacak diyabet tarama ve izlemleri ile etkin
diyabet bakımına erişim artırılması hedeflenmektedir.
Platform bir klinik
kılavuz işlevi de görmekte ve bunun yanı sıra Uzaktan Sağlık Eğitimi Sistemi
içerisinde “Aile Hekimlerine Yönelik Diyabet Yönetimi Eğitimi” bulunmaktadır.
Türkiye Diyabet Programının 2023-2027
yıllarını kapsayacak şekilde güncellenmesi çalışmaları tamamlanmış durumdadır.
Diyabetten Korunmak
Sağlıklı ve aktif bir hayat tarzının
benimsenmesi diyabetten korunmak için en önemli unsur durumundadır.
Bunu
kolaylaştırmak amacıyla hazırlamış olduğumuz “Yetişkinlerde ve Çocukluk Çağı
Obezitesinin Önlenmesi ve Fiziksel Aktivite Eylem Planımız 2019-2023” tüm
paydaşlarla birlikte uygulanmaya devam edilmektedir.
Okulda Diyabet Programı Eğitim Platformu
Gerek tedavi gerek bakım ihtiyaçları
açısından özel bir grubu oluşturan, ancak etkin bir hastalık yönetimi ile
normal bir hayat sürdürebilen çocuk diyabetlilerin günlerinin önemli bir
kısmını geçirdikleri okullarında, öğretmenlerinin de desteği ile hastalıklarını
etkin bir şekilde yönetmeleri amacıyla Okulda Diyabet Programı Eğitim Platformu
hayata geçirildi.
Çocuk Endokrinolojisi ve Diyabet
Derneğinin bilimsel desteği ve Milli Eğitim Bakanlığımız ile 2010 yılından bu
yana işbirliği içinde yürütülen programın amacı diyabetli çocukların okuldaki
bakımlarını güçlendirmek ve öğretmen ve öğrencilere çocuklarda diyabet
bulgularını öğreterek erken tanı konmasına yardımcı olmaktır.
Öğretmenler ile Diyabet
Öğretmenlerin kan şekeri düşüklüğünde ve
diğer acil durumlarda ne yapmaları gerektiği konusunda eğitim aldıkları,
diyabetli çocukların gerektiğinde ara öğünlerini almaları, insülinlerini
yapmaları için kolaylık sağlandığı, arkadaşları ile uyumlu ve ayrımcılığa
uğramadan bir okul yaşamı sürmeleri için destekleyici bir ortam oluşturmayı
hedefleyen program kapsamında 12 yılda birçok aktivite yapılmış ve diyabetli
çocukların okulda bakımı konusunda ülke düzeyinde iyileşmeler sağlanmıştır.
Program kapsamında amacı, diyabetli
çocukların okulda, evlerindeki gibi güvenli bir şekilde zaman geçirmelerini
sağlamak, onları desteklemek ve bunun için başta öğretmenler olmak üzere okul
çalışanlarını eğitmek olan bir eğitim platformu da oluşturulmuştur.
Platformda
9 adet yeni video, şimdiye kadarki belgeler, videolar, çalışmalar ve çocuk ve
öğretmenler için gerekli bilgiler yer almaktadır.
Kaynak: Sağlık Bakanlığı