LÖSEMİLİ ÇOCUKLAR HAFTASI (2-8 Kasım )
Lösemiler,
normalde farklı tiplerde kan hücrelerine dönüşecek olan hücrelerden köken alan
kanserlerdir.
Ülkemizde dünya ile benzer biçimde tüm çocukluk çağı
kanserlerinin üçte birini lösemiler oluşturmaktadır.
Çocuğun
kendisini yeterince ifade edememesi nedeniyle hastalıkların belirtileri gözden
kaçabilir.
Lösemi hakkında bilgi edinmeyi, çocuğunuzu dikkatlice gözlemlemeyi
ve düzenli sağlık kontrollerine götürmeyi ihmal etmeyin.
Akut
lenfoblastik lösemi (ALL), çocukluk çağında görülen tüm lösemilerin dörtte
üçünü oluşturur.
Çocuğunuzda hâlsizlik, iştahsızlık, huzursuzluk şikâyetiyle
birlikte uykudan uyandıran kemik ağrısı varsa mutlaka sağlık kuruluşuna
başvurun.
L Ö S E M İ H A S T A L I Ğ I
Lösemiler,
normalde farklı tiplerde kan hücrelerine dönüşecek olan hücrelerden köken alan
kanserlerdir.
Çocuklarda en sık görülen kanserler lösemiler olup, çocukluk çağında görülen
kanserlerin yaklaşık üçte birini oluşturmaktadırlar.
Lösemi, sıklıkla 4 yaş altındaki çocuklarda gözlenmektedir.
Günümüzde,
çoğu çocukta belirtilere neden olmadan önce, löseminin erken teşhisi için
yaygın olarak önerilen kan veya diğer tarama testleri yoktur.
Çocukluk çağı lösemisine sıklıkla tanı konur, çünkü çocuğun doktora gitmesini
sağlayan belirtiler vardır.
Doktorlar daha sonra neden olarak lösemiye işaret edebilecek kan testlerini
yaparlar.
Lösemileri erken bulmanın en iyi yolu, bu hastalığın olası belirtilerine dikkat
etmektir.
Lösemi riskinin yüksek olduğu bilinen çocuklar için (örneğin Li-Fraumeni
sendromu veya Down sendromu gibi genetik bir durum nedeniyle) çoğu doktor
dikkatli olup, düzenli tıbbi kontroller ve muhtemelen başka testler
önermektedir.
Aynısı, diğer kanserler için kemoterapi ve/veya radyasyon tedavisi alan, organ
nakli yapılan veya bağışıklık sistemini baskılayan ilaçlar alan çocuklar için
de geçerlidir.
Bu çocuklarda lösemi riski, genel toplumdan daha yüksek olmasına rağmen, hala
küçük bir risktir.
Löseminin Belirtileri
• Kansızlık (anemi)
• Enfeksiyonlara yatkınlık, sık sık hastalanma, ateş
• Çeşitli kanamalar (burun kanaması, diş eti kanamaları, cilt altı kanaması gibi), ciltte sık sık çürükler, kesik oluştuğunda kanamanın güçlükle durdurulması
• İştahsızlık, kilo kaybı
• Dalakta, karaciğerde büyüme
• Lenf düğümlerinde şişlikler (ciltte ele gelen yumrular)
• Halsizlik, solukluk, çabuk yorulma, çarpıntı
• Kemik ve eklemlerde ağrılar, şişlik ve hareket kısıtlığı
Yukarıdaki
belirtilerin çoğunun, lösemiden başka bir şeyden kaynaklanma olasılığı daha
yüksektir.
Yine de, bu belirtilerin doktor tarafından kontrol edilmesi önemlidir, böylece
gerektiğinde neden bulunup tedavi edilebilir.
Tanı
Öncelikle hastanın şikayetlerini ve
muayene bulgularını değerlendirirken lösemiden şüphelenmek gerekmektedir;
sonrasında kan testleri ile tanı netleştirilebilir.
Daha sonra kemik iliği biyopsisi, özel kan testleri ve genetik testler
yapılabilir.
Lösemiden Korunmak İçin
• Fast food gıdalar ve market ürünleri ile beslenmemeli, annelerimizin yaptığı ev yemeklerini yemeliyiz.
• Kolalı, gazlı, boyalı, suni şekerli, GDO'lu, kanserojen ve kimyasal katkılı tüm gıdalardan uzak durmalıyız.
• Cep telefonu başta olmak üzere tablet, bilgisayar gibi radyasyon yayan cihazları mümkün olduğunca az kullanmalıyız.
• Plastik eşyaları ve deterjanları hayatımızdan çıkartmak için büyüklerimizi aydınlatmalıyız.
• Sigaraya karşı savaş açmalıyız ve çevremizde sigara içenlerden uzaklaşmalıyız.
• Şeker ve unlu besinleri çok az tüketmeli, kilo almamalı, obez olmamalıyız.
• Düzenli uyku uyumalı ve spor yapmayı alışkanlık haline getirmeliyiz.
• Gereksiz ilaç, vitamin ve enerji içecekleri kullanmamalı, zorunlu aşıları olmalıyız.
Tedavi
• İlaç tedavisi (kemoterapi),
• Işın
tedavisi (radyoterapi),
• Bağışıklama
(veya bağışıklık sistemini güçlendirme) tedavisi (immünoterapi)
• Kemik
iliği nakli başlıca tedavi şekilleridir.
Sağkalım
Özellikle akut lösemilerde, hastalığın
tamamen tedavi edilmesi oranı çok yüksektir.
Diğer lösemilerde de sağkalım oranları yüksektir.
Önleme
Çocukluk çağı lösemilerinin yaşam tarzı ve
çevre ile ilgili sebepleri çok azdır, bu nedenle çoğu durumda anne-baba ve
çocukların bu kanserleri önlemek için yapabileceği bir şey olmadığını bilmesi
önemlidir.
Çevresel olarak radyasyona ve bazı
kimyasallara maruz kalmak lösemi riskini artırmaktadır.
Uluslararası Kanser Araştırmaları
Ajansı (IARC) radyo frekans alanlarını, cep telefonu kullanıcıları arasında
beyin tümörleri için olası bir risk artışına ve çocukluk dönemi lösemisi
konusunda bulgulara dayanarak “insanlarda şüpheli kanserojen” olarak
sınıflandırmıştır.
Dolayısıyla çocukların cep telefonu kullanmasına izin verilmemesi önemlidir.
Bazı çalışmalar, çocukluk çağı
lösemisi ile hane halkının, hamilelik sırasında veya erken çocukluk döneminde,
pestisitlere maruz kalması arasında olası bir bağlantı bulmuştur.
Kaynak: Sağlık Bakanlığı
Fotoğraf: Lösev