Çocuklarda Kanser
Bu gezegenin en masum canlısı olan çocuklara, masum olmayan kanser adlı hastalık elbette yakıştırılamamaktadır.
Fakat maalesef Türkiye’de ve dünyada her yıl binlerce çocuk kanser tanısı almaktadır.
Bu hastaları izleyen uzman doktorlar, çocuk uzmanı olup bunun üzerine yan dal olarak Çocuk Hematolojisi ve Onkolojisi ihtisası yapmış olan hekimlerdir.
Bu bölüme direkt başvuru mümkün olmayıp, çocuk uzmanı gerek görürse yeşil listeye alması sonucunda randevu alınabilmektedir.
Kanser Nedir?
Kanser;
bir vücut hücresinin dejenere olması ve kontrolsüz olarak çoğalması sonucu oluşan bir hastalıktır.
Normal vücut hücrelerinin kendilerine özgü adeta sağlıklı birer yaşam saatleri vardır.
Bu saat;
hücrenin bölünmesinin, büyümesinin ve olgunlaşmasının ne zaman olacağını ve de hücrenin ne zaman yaşlanacağını ve/veya ne zaman öleceğini ayarlar.
Bu biyolojik saat, hücrenin normal yaşam süreçlerini yani hücre döngüsünü ayarlar.
İşte bu ayar mekanizması kanserli hücrelerde bozulmuştur.
Adeta hücre ölümsüz hale gelmiştir.
Nerede Oluşur?
Kanser hastalığı
bir lösemi (kan kanseri) veya lenfoma (lenf bezi kanseri) şeklinde ortaya çıkabilir.
Bu nedenle vücudun kan oluşturma sistemini (kemik iliği) veya lenf sistemini (örneğin dalak, lenf düğümleri) etkileyebilir.
Öte yandan kanser solid tümör olarak iç organlarda da oluşabilir.
Hangi doku türünden meydana geldiğine bağlı olarak böyle kanserler sarkom (dejenere sinir dokusu, bağ dokusu veya örneğin kemik, kıkırdak ve kas gibi destek dokudan meydana gelir) veya karsinom (organ duvarlarında veya bezelerde dejenere hücrelerde meydana gelir) diye adlandırılır.
Ayrıca çocuk ve gençlerde sıklıkla blastom olarak adlandırılan embriyonal tümörler de bulunmaktadır.
Bu tümörler henüz olgunlaşmamış veya tam olgunlaşmamış (ayrışmamış) hücrelerden dokuların veya organların oluşması sırasında meydana gelmektedirler.
Neden Yayılır?
Kanser hücreleri oluştukları yerlerden kan yoluyla ve/veya lenf sistemi üzerinden bütün vücuda taşınabilirler ve taşındıkları yerlerde kardeş hücreler (metastaz) oluşturabilirler.
Kanser hastalığı hangi hücreden kaynaklanırsa kaynaklansın, hemen hemen her vakada bütün organizmayı ilgilendiren bir hastalık söz konusudur.
Benim Çocuğum Neden Kanser Oldu?
Kanserli bir çocuğun ebeveyni, hastalığın neden meydana geldiği konusunda kendi kendine birçok sorular sorar:
» Yapılması gereken bir işlem vardı da yapılmadı mı?
» Hastalığın oluşmasında ben mi suçluyum?
» Hastalığa karşı önlem alınabilir miydi?
Öte yandan yoğun bilimsel klinik araştırmalara rağmen bugüne kadar çocuklarda ve gençlerde neden kanser görüldüğü sorusu henüz kesin cevaplanamamıştır.
Kanser Kalıtsal mıdır?
Hücre döngüsündeki hatalı düzenleme, hücrenin dejenere olmasına neden olabilir.
Hatalı düzenleme sebepleri kalıtsal yapıda bozukluklar ve genlerde meydana gelen değişikliklerdir (mutasyon).
Henüz erken çocukluk döneminde bir tümöre veya kansere yakalanma riskini yükselten kalıtsal gen bozuklukları ve kalıtsal/doğuştan gelen mutasyonlara nadiren rastlanmaktadır (kalıtsal kanser sendromları).
Fakat kanser kalıtsal bir hastalık değildir.
Ultraviyole ışınlar veya röntgen ışınları, bazı kimyasal maddeler, zehirler veya enfeksiyonlar tesadüfi olarak mutasyon oluşmasına zemin hazırlayabilirler.
Fakat bu faktörler çocuk ve gençlerde kanser meydana gelmesinde sadece küçük bir rol oynarlar.
Kanser Bulaşıcı Bir Hastalık mıdır?
Kanser bulaşıcı değildir.
Belirtileri Nelerdir?
Çocuklarda ve gençlerde kanseri erken fark edebilmek zordur.
Çünkü
kanser önce pek önemsenmeyecek bir şekilde belirebilir:
• Ciltte morarma,
• Düşmeyen ve nedeni bilinemeyen bir ateş,
• Antibiyotikle küçülmeyen bir beze
• Baş ağrısı.
Buna rağmen böyle belirtilerde hiç gecikmeden çocuk doktoruna başvurulması tavsiye edilir.
Tabii ki her ateşli ve halsiz çocuk kanser değildir.
Ama bu bulgular nedeni belirsiz bir şekilde uzun süre ısrar ederse kanser ihtimali üzerinde de durulmalıdır.
Kanser Teşhisi Nasıl Konur?
Birçok kanser türü bulunmaktadır.
Hastalığın türüne ve sebep olduğu tipik hastalık belirtilerine göre tanı için değişik tetkikler gereklidir.
Önce hastanın anamnezi denilen hastalık öyküsünün detaylı bir şekilde alınması gerekir.
Bunu aile hekiminin veya çocuk doktorunun fiziksel muayenesi izler.
Bunun ardından çocuk ve gençlerde kanser hastalıkları alanında uzman hekimler muayenelerine başlarlar.
Bu uzman hekimler örneğin çocuk onkoloğu, çocuk cerrahı, anestezist, ortopedist ve beyin ve sinir cerrahı olabilir.
İlgili kansere yönelik kan testi veya filmler çekilir.
Nihai tanıyı alınan örneğin incelenmesi ile hemato-onkolog veya patolog tarafından konur.
Nasıl Tedavi Edilir?
Kanserli hücreleri
henüz tam anlaşılamayan sebeplerden dolayı insanın bağışıklık sistemini (immün) yanıltabilmekte ve atlatabilmektedir.
Bu şu anlama gelmektedir:
Hayati tehlike arz eden hastalığı ve bunun neden olduğu rahatsızlıkları insan vücudu kendi başına yenememektedir.
Bunun için hedefe yönelik bir tedaviye ihtiyaç vardır.
Kanser tedavisi çoğu hallerde kemoterapi, ameliyat ve radyoterapi kombinasyonundan oluşur.
Bazı hallerde ek olarak yüksek dozajlı kemoterapi ve bunun ardından kök hücre nakli gerekli olabilir.
Böyle bir tedavi genellikle düzenlenen tedavi protokollerine uygun olarak gerçekleştirilir.
Kanser Nasıl Sonuçlanır?
Kanser tedavisinin sonucu hastalığın cinsine, yaygınlığına , metastaz oluşturmasına, bazı hallerde hastanın yaşına ve ilk defa mı yeniden mi hastalandığına bağlıdır.
Tedavinin ilk hedefi hastanın iyileştirilmesidir, yani mevcut bütün kanser hücrelerinin tamamen ve sürekli olarak yok edilmesidir.
Bu tam şifa haline kür denir.
Çok etkili tedavi imkanlarına rağmen maalesef her hastada tam iyileşme hedefine ulaşılamamaktadır.
Dr. Öğr. Üyesi Mehmet Fatih ORHAN
Çocuk Hematolojisi ve Onkolojisi Uzmanı
Prof. Dr. Mustafa BÜYÜKAVCI
Çocuk Hematolojisi ve Onkolojisi Uzmanı
Kaynak:www.gpoh.de sitesinden Türkiye ve Türkçeye uyarlanarak derlenmiştir.