Ulusal Yaşlılar Haftası (18 - 24 Mart)
“Mutlu Huzurlu, Sağlıklı Yaşlanma”
Yaşlılık Tanımı, Yaşlılık Kavramı
Yaşlılık alanında sık olarak kullanılan iki terim vardır; geriatri ve gerontoloji.
Geriatri,
yaşlıların sağlık sorunlarının tanı ve tedavisi ile ilgilenen tıp uzmanlık alanıdır.
İç hastalıkları uzmanlık eğitimini sonrası geriatri yandal eğitimi aldıktan sonra geriatri uzmanı olarak görev yapan hekim sayısı ülkemizde halen az olmakla beraber yıllar içerisinde artış göstermesi öngörülmektedir.
Gerontoloji
yaşlılığın biyolojik, psikolojik ve sosyal boyutları ile ilgili bir alandır.
Yaşlıların sorunları incelenirken GERİATRİ yaklaşımı ile GERONTOLOJİ uygulamalarının birlikte ele alınmasında fayda vardır.
Yaşlılık moleküler ve hücresel düzeyde meydana geldiğinde biyolojik yaşlılık olarak ifade edilirken zaman içerisinde fizyolojik kapasitenin azalmasına ve bazı hastalıkların riskinin artmasına yol açar.
DSÖ ve Yaşlılık
Dünya Sağlık Örgütüne (DSÖ) göre;
Nüfus hızla yaşlanıyor.
2010 da 14’ten 2050’de % 25’e çıkacağı tahmin ediliyor.
Yaşlılığı sağlık ve esenlik içinde geçirme ülkeler arasında farklılıklar göstermektedir.
Türkiye ve Yaşlılık
Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre;
65 yaş ve üstü nüfus;
• 2016’ da 6 milyon 651 bin 503 kişi
• 2021’ de 8 milyon 245 bin 124 kişi
Yaşlı nüfusun toplam nüfus içindeki oranı
• 2016'da % 8,3
• 2021'de % 9,7
Nüfus projeksiyonlarına göre
yaşlı nüfus oranının
• 2025'te yüzde 11,
• 2030'da yüzde 12,9,
• 2040'ta yüzde 16,3,
• 2060'ta yüzde 22,6 ve
• 2080'de yüzde 25,6 olacağı öngörüldü.
İstatistik verilerine göre yaşlı nüfusu hızla artmaktadır.
Yaşlanmanın Fizyolojisi
Yaşlanma canlıların yaşamı içinde doğal bir süreçtir.
Yaş ilerledikçe organizmada fiziksel ve ruhsal yönden bazı işlevlerde ve sosyal ilişkilerde azalma olur.
Ayrıca ayni yaş grubunda kişilerin özellikleri aynı değildir.
Kimi yaşlılar aktif bir yaşam sürerken; fiziksel ve mental yönden değişik düzeylerde bağımlı yeti yitimi olan yaşlı bireyler de olabilir.
Yaşla birlikte organizmada özellikle hareket sistemi ve duyu organlarında fonksiyonel gerileme meydana gelir.
• İşitme duyusunda azalma (presbiakuzi)
• Katarakt
• Kas gücündeki zayıflama
• Erkekler açısından prostat hipertrofisi nedeni ile idrar yapmada güçlük
• Ağız ve diş sağlığı sorunları
• Yeme güçlüğü
Yaşlılıkta Sağlık Sorunları
Yaşlıların hastalıkları çoğu zaman kronik hastalıklardır ve hastalık yavaş gelişir, sinsi seyir izler.
Ayrıca yaşlıların sağlık problemlerini tam olarak belirlemek de zordur.
Gerek yaşlıların önemli bir bölümünün bazı sorunlarını “yaşın gereği” olarak değerlendirmesi gerekse sağlık kuruluşuna gitmekte yaşadıkları sorunlar nedeni ile belirli aralıklarla muayeneye çağrılmaları gerekir.
'Sağlıklı Yaşlanma'
Yaşlılık Hastalıklarında Erken Teşhis
Hasta olmadan,
kronik hatalıklar oluşmaması için erken teşhis çok önemlidir.
Çiğneme veya yutma zorluğu ile uyumsuz protez kullanma çiğnemeyi olumsuz etkiler.
Bu durum beslenme yetersizliğini oluşturur.
Ağız ve Diş Sağlığı Sorunlarını Önlemek İçin;
• Her yemekten sonra dişler fırçalanmalıdır.
• Diş fırçası en az üç ayda bir değiştirilmelidir.
• Öğün aralarında şekerli gıda tüketilmemelidir.
• Diş fırçalama olanağı yoksa (şekerli gıda alındıysa) ağız su ile çalkalanmalıdır.
• Gün içinde birkaç kez suyla gargara yapılmalıdır.
Görme bozukluğu ve duyma bozukluğu yaşlılığın doğal sonucu değildir.
Erken teşhis için doktorunuza danışın.
Demans Hastalığı
Yaşlılarda sık görülen sağlık sorunudur.
Unutkanlık çok önemlidir.
Hastalık sinsi unutkanlıkla başlar.
Yaşlılıkta görülen unutkanlık normal olarak görülmemelidir.
Demans Hastalığında Korunma İçin
» Düzenli egzersiz yapmak
» Diğer hastalıkları takibini yapmak
» Yıllık İnfluenza aşısı olmak
» 5 yılda bir Pnömokok Aşısı olmak
» Ağız ve diş sağlığını yapmak
» Göz kontrolünü yaptırmak
» İşitme problemlerini gidermek
Yaşlılık döneminde yapılan düzenli fiziksel aktiviteler sizi daha sağlıklı kılacaktır.
Yaşlılık Dönemi Fiziksel Aktiviteler İle;
» Kalp sağlığı ve inme riskinizi azaltır.
» Yaşam süreniz ve yaşam kaliteniz artar.
» Kolesterol seviyeniz azalır.
» Denge oluşur, düşmeleriniz azalır.
» Uyku kaliteniz düzelir.
» Kilo alımınız önlenir.
Yaşlılık sorunları çıkmadan önlemleri almak çok önemlidir.
Alınan önlemler bizi sağlıklı kılacaktır.
Doğal ve mevsiminde üretilen ürünlerin tercih edilmesi daha yararlıdır.
'Bilinçli Yaşlanma'
Sağlıklı yaşlılık için yapmanız gerekenler;
» Kontrollerinizi düzenli olarak yaptırın
» Hayatınızın her döneminde düzenli fiziki aktivite yapın
» Sigara ve alkolden uzak durun
» Stresten uzak durum
» Dengeli ve sağlıklı beslenin
» Sevdiklerinizle vakit geçirin.
'Mutlu Yaşlanma'
İstatistik verileri,
yaşlı nüfusun hızla artmış olduğunu göstermektedir.
» Sağlıklı yaşlanmaya yönelik bireysel ve toplumsal bilinçlenme yapılmalıdır.
» Yaşlı nüfusun en iyi hizmet alması için sağlık düzenlemeleri sağlanmalıdır.
» Bu düzenlemelerin yapılması için eğitim, araştırma ve sağlık yatırımlarına kaynak aktarılmalıdır.
Yaşlılıkta boş vakit geçirmemeye önem verilmelidir.
Geçmişteki olumsuzluklar;
insanları fiziksel ve ruhsal olarak menfi olarak etkilemektedir.
İyi ve güzeli yaşam sürecine katarak güzel hatıralar biriktirilmelidir.
Mutlu, huzurlu, sağlıklı yaşlanma her bireyin hakkıdır.
Geriatri (Yaşlı tıbbı) poliklinik hizmetlerimiz, Korucuk Kampüste verilmektedir.
Uzm. Dr. Fatih Çelebi
Geriatri Uzmanı
Sakarya Eğitim ve Araştırma Hastanesi