Dünya Otizm Farkındalık Günü (2 Nisan)
05 Nisan 2022

Dünya Otizm Farkındalık Günü (2 Nisan)

Otizm
Otizm spektrum bozukluğu,doğuştan gelen ya da yaşamın ilk yıllarında ortaya çıkan karmaşık bir nöro-gelişimsel farklılıktır.

Otizmin,
beynin yapısını ya da işleyişini etkileyen bazı sinir sistemi sorunlarından kaynaklandığı düşünülmektedir.

DünyaOtizmFarkındalıkGünü_2022_1.jpg

Otizm Bozukluğunun Nedeni
Bugün,
otizm spektrum bozukluğuna neyin neden olduğu bilinmemekle birlikte genetik temelli olduğuna ilişkin bulgular vardır.
Ancak
hangi gen ya da genlerin sorumlu olduğu henüz bilinmemektedir.

Çevresel faktörlerin de otizme yol açabildiğine ilişkin görüşler vardır.

Hem genetik temellerin hem de çevresel faktörlerin etkileri üzerine çok sayıda araştırma yapılmaktadır.

Otizmin
çocuk yetiştirme özellikleriyle ya da ailenin ekonomik koşullarıyla hiçbir ilişkisi yoktur; bu nedenle otizm spektrum bozukluğunu her çeşit toplumda, farklı coğrafyalarda, ırkta ve ailede rastlanmaktadır.

DünyaOtizmFarkındalıkGünü_2022_2.jpg

Otizm Bozukluğunun Belirtileri

Erken Teşhisin Önemi
 Başkalarıyla göz teması kurmuyorsa,
• İsmini söylediğinizde bakmıyorsa,
• Söyleneni işitmiyor gibi davranıyorsa,

• Parmağıyla istediği şeyi göstermiyorsa,
• Oyuncaklarla oynamayı bilmiyorsa,
• Akranlarının oynadığı oyunlara ilgi göstermiyorsa,

• 
Bazı sözleri tekrar tekrar ve ilişkisiz ortamlarda söylüyorsa,
• Konuşmada akranlarının gerisinde kalmışsa,
• Sallanmak, çırpınmak gibi garip hareketleri varsa,

 
Aşırı hareketli, hep kendi bildiğince davranıyorsa,
• Gözleri bir şeye takılıp kalıyorsa,
• Bazı eşyaları döndürmek, sıraya dizmek gibi sıra dışı hareketler yapıyorsa,
• Günlük yaşamındaki düzen değişikliklerine aşırı tepki veriyorsa,

Otizm açısından değerlendirme yapmak gerekir.

Erken tanı ve doğru bir eğitim yöntemi ile yoğun olarak eğitim alan çocukların yaklaşık yüzde ellisinde otizmin belirtileri kontrol altına alınabilmekte, gelişim sağlanabilmekte, büyük ilerleme kaydedilmekte ve hatta bazı otizmli çocukların ergenlik yaşına geldiklerinde diğer arkadaşlarından farkı kalmayabilmektedir.

DünyaOtizmFarkındalıkGünü_2022_3.jpg

Tanılama Süreçleri

Otizmin tanısı nasıl ve kimler tarafından konur?

Tanı koyabilecek kişiler,
yalnızca konunun uzmanı olan doktorlardır.

Otizmli çocukların dış görünümleri diğer çocuklardan farklı değildir; ancak, davranışları farklıdır.

Tanı, uzmanlar tarafından çocuğun gözlenmesi, gelişim testleri yapılması ve anne-babalara çocuğun gelişimi hakkında sorular sorulmasıyla konur.

Otizmin tanısı 12 aylıktan itibaren konabilir.

Erken yaşta tanı konması,
bir an önce eğitimin başlaması açısından önemlidir.

Ülkemizde otizm tanısı koyabilecek uzmanlar;
• Çocuk ruh hastalıkları uzmanı


DünyaOtizmFarkındalıkGünü_2022_4.jpg

1. Çocuk ruh hastalıkları uzmanı: 
Çocuk ruh hastalıkları uzmanı, çocuk ruh sağlığını değerlendiren, tanılayan ve tedavi eden doktordur.

» Çocuğunuzu gözler,
» Sizinle görüşme yapar,
» Tanı ölçütlerine göre çocuğunuzu değerlendirir,
» Tıbbi muayenesini yapar ve
» Tanısını koyar.

Gerekirse tıbbi tetkik ve ilaç tedavisi önerir.

İlaç, eğitime destek ve istenmeyen hareketleri kontrol altına almak amacıyla verilir.

Otizmin ilaçla tedavisi henüz mümkün değildir.

Değişiklikleri takip edebilmesi, gerekli düzenlemeleri yapabilmesi için düzenli aralıklarla (yılda bir ya da iki kez) çocuğunuzu çocuk ruh hastalıkları uzmanına götürmelisiniz.

2. Çocuk nöroloğu:
Çocuk nörologu çocuklardaki beyin ve sinir sistemi sorunlarının uzmanıdır.

Çocuk nörologu da otizme ilişkin değerlendirme yapabilir.

Ayrıca, çocuğunuzda otizmle ilişkili olabilecek bazı hastalıkların (sara nöbetleri gibi) olduğu ya da otizm dışında başka sorunların varlığı düşünülürse, çocuk nörologu tarafından bazı tıbbi tetkikler (MR, BT, EEG vb.) ve tedaviler de yapılabilir.

Ancak, bütün otizmli çocukların yalnızca dörtte birinde bu tür sorunlar görülür.

Dolayısıyla, doktor tarafından mutlaka ihtiyaç olduğu söylenmediğinde, bu tetkiklerle kendinizi ve çocuğunuzu maddi ve manevi olarak yıpratmayın.

Eğer çocuğunuz henüz otizm tanısı almamışsa hangi kurum ve uzmanlara başvurabilirsiniz?
Çocuk Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı Bölümü bulunan üniversite hastanelerine başvurabilirsiniz.

Çocuk ruh hastalıkları uzmanı veya çocuk nöroloğu bulunan Sağlık Bakanlığı’na bağlı devlet hastanelerine başvurabilirsiniz.

Eğer çocuğunuz otizm tanısı alırsa,
‘Çocuk Özel Gereksinim Raporu’ (ÇÖZGER) çıkartmanız gerekir. 

DünyaOtizmFarkındalıkGünü_2022_5.jpg

Çocuk Özel Gereksinim Raporu (ÇÖZGER) almak için ne yapmalısınız?
Çocuk Özel Gereksinim Raporu (ÇÖZGER) almak için, Özürlü Sağlık Kurulu bulunan bir hastaneye başvurmalısınız.

Özürlü Sağlık Kurulu;
• İç hastalıkları,
• Genel cerrahi,
• Göz hastalıkları,
• Kulak-burun-boğaz,
• Nöroloji veya ruh hastalıkları uzmanlarından oluşur.

DünyaOtizmFarkındalıkGünü_2022_6.jpg

Sizin hatanız değil!
Otizm,
günümüzde rastlanan en yaygın nörolojik bozukluktur ve Hastalıkları Kontrol Etme ve Önleme Merkezi (Centers for Disease Control Prevention)’nin verilerine göre

2006 yılında 
her 150 çocuktan 1’inin otizm tanısı aldığı tahmin edilirken, 

son bilgiye göre
her 54 çocuktan 1’inin otizm tanısı aldığı tahmin edilmektedir. 

Otizm
tüm ırklarda, etnik gruplarda ya da sosyal statüsü farklı gruplarda görülebileceği, ailenin gelir durumu, yaşam biçimi ve eğitim düzeyi ile otizm spektrum bozukluğu arasında bir bağ olmadığı vurgulanmaktadır.

Cinsiyetle ilişkili olarak farklı görülme sıklığı bilgileri bulunmasına rağmen, ortak görüş, erkeklerde kızlardan daha fazla görüldüğüdür. 

Otizm tanısı alan çocukların çoğunda değişik derecelerde öğrenme güçlüğü ve zeka geriliği de görülebilir.

Otizm, 
tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de son yıllarda adı çok sık duyulan bir özel eğitim kategorisidir.

Otizm terimi,
zaman içinde yerini, otizm spektrum bozuklukları (ASD – autism spectrum disorders) terimine bırakmıştır.

Otizm spektrum bozukluğu kavramı ile ilişkili belli başlı olgular şöyle sıralanabilir; Otizm spektrum bozukluğunun nörolojik nedenlerden kaynaklandığı sanılmaktadır.

Otizm spektrum bozukluğu tanılı bireylerin önemli bir bölümünde (yaklaşık %35), beyindeki anormal elektrik hareketlerine bağlı olarak; nöbet, istemsiz hareketler, bilinç yitimi vb. nörolojik sorunlar da görülebilir.

Otizm spektrum bozukluğu bir ruh hastalığı değildir; ancak, belirtileri bazı ruh hastalıklarını çağrıştırabilir.

Yapılan bilimsel araştırmalar,
otizm spektrum bozukluğunun çocuk yetiştirme özellikleriyle ya da ailenin sosyo-ekonomik özellikleriyle ilişkisi olmadığını göstermiştir.

Otizm spektrum bozukluğunun kalıtsal olabileceği yönünde bulgular vardır; ancak, buna yol açan gen ya da genler henüz bulunmuş değildir.

DünyaOtizmFarkındalıkGünü_2022_7.jpg

Önceki yıllarda
otizm spektrum bozukluğunun görülme oranının 500’de bir olduğu kabul edilirken, son verilere göre, otizm spektrum bozukluğunun yaklaşık her 59 çocuktan birini etkilediği düşünülmektedir.

Ayrıca,
erkeklerdeki yaygınlığı kızlardan 4,3 kat fazladır.

Sanıldığının aksine,
otizm spektrum bozukluğu tanılı bireylerin çoğunda, farklı düzeylerde zeka geriliği görülür.

Ayrıca, zeka testlerinde, belli alanlar, diğer alanlara kıyasla çok daha geri çıkabilir.

Otizm spektrum bozukluğu tanılı bireylerin pek azında (yaklaşık %10), çok güçlü bellek, müzik yeteneği vb. üstün özelliklere rastlanır.

Amerikan Psikiyatri Birliği’nin yayımladığı kılavuza (DSM-V’e) göre Otizm, “Otizm Açılımı Kapsamında Bozukluk” olarak adlandırılıp, iki alandaki yetersizlikle kendini göstermektedir (APA, 2013):

DünyaOtizmFarkındalıkGünü_2022_8.jpg

1) Toplumsal İletişim ve Etkileşimde Güçlükler
• İlişki kurma ve sürdürmede zorlanma
• Göz kontağı kuramama
• Duyguları ifade edememe
• Etkileşim başlatma ve sürdürmede zorlanma

2) Sınırlı-Yineleyici Davranış Örüntüler (Tekrarlayıcı Davranışlar)
• Basmakalıp ve tekrarlayıcı motor hareketler
• Aynılıkta ısrar, rutine sıkı bağlılık
• Sınırlı ve yoğun ilgi alanı
• Duyusal az veya çok uyarılma





  • DünyaOtizmFarkındalıkGünü_2022_MANŞET.jpg
  • DünyaOtizmFarkındalıkGünü_2022_1.jpg
  • DünyaOtizmFarkındalıkGünü_2022_2.jpg
  • DünyaOtizmFarkındalıkGünü_2022_3.jpg
  • DünyaOtizmFarkındalıkGünü_2022_4.jpg
  • DünyaOtizmFarkındalıkGünü_2022_5.jpg
  • DünyaOtizmFarkındalıkGünü_2022_6.jpg
  • DünyaOtizmFarkındalıkGünü_2022_7.jpg
  • DünyaOtizmFarkındalıkGünü_2022_8.jpg