DÜNYA RUH SAĞLIĞI GÜNÜ (10 Ekim)
Dünya Ruh Sağlığı Günü
10 Ekim Dünya Ruh Sağlığı Günü vesilesiyle bu yıl Dünya Ruh Sağlığı Federasyonu tarafınca belirlenen tema “Ruh Sağlığını ve Ruhsal İyilik Halini Küresel Bir Öncelik Haline Getirelim” olarak ilan edilmiştir.
Pandemi, savaş ve göç, ekonomik kriz gibi küresel sorunların yaşandığı son yıllarda ruhsal sağlığımız büyük oranda etkilenmektedir.
Bu dönemlerde ruh sağlığının korunması kaçınılmazdır.
Pandemi, Ruhsal Sağlığımızı Etkiledi
Dünya genelinde Covid 19 salgını (Pandemi) ruh sağlığı alanında da kitlesel değişimlere neden olmuştur.
Salgının süresi, şiddeti ve hayatı tehdit edici vasfı gibi belirsiz özelliklerinin olması nedeniyle toplumda büyük kaygı oluşturmuştur.
Pandemi sürecinde bulaş ihtimalinin yüksek olması nedenli Covid 19 virüsü ile bulaşlı olanlar izole, yani yalnız kalmış; bu tehditle yalnız baş etmek zorunda kalmıştır.
Aynı zamanda bulaş ihtimalinden dolayı yakınlarına bulaştırma kaygısı, kaybetme korkusu gibi tehdit edici durumlar ortaya çıkmıştır.
Pandemi Döneminde Konulan Toplumsal Kuralların Etkileri
Salgınla beraber toplumsal bulaşı engellemek amacıyla konulan sokağa çıkma yasağı, maske zorunluluğu vs gibi kurallar toplumda yeni alışkanlıklara neden olmuştur.
Kurallara uyma zorunluluğu ve hastalık kaygısı ile birlikte pandeminin getirdiği ekonomik zorluklar bireylerin stresle tetiklenen bağışıklık yanıtlarında azalmaya neden olmuş ve aynı zamanda bazı bedensel belirtilerle kendini gösteren psikiyatrik hastalıklara zemin hazırlamıştır.
Savaş ve Göçün Ruhsal Sağlığımızdaki Etkileri
Ruh sağlığı alanında çalışan bizlerin gözlemlerine göre dünyada bitmeyen savaşın olması, ülkemizin güneyinden terörden ve savaştan kaçan mülteci ve sığınmacıların ülkemize gelmesi, ardından kuzeyinde gerçekleşen savaş nedeniyle ülkeye göç edenlerin sayısında artışla beraber onların ruhsal sağlıklarını gözlemleme imkanımız olmuştur.
Savaş ve arkasından gelen göç, kişinin ruhsal sağlığında büyük etkiler oluşturan bir olaydır.
Bireylerin birçoğu kendi ülkesini, edindiği mal varlığı veyahut da ailesini, sosyal bağlarını koparıp başka bir ülkeye göç etmek istemeyebilir.
Bu durumu zorunlu hale getiren savaşlar bireylerin aidiyet hissettikleri yerden kopmasına neden olur.
Vatanlarında yaşadıkları savaş travması (bombalanma, yakınının ölümüne şahitlik vs), göç yolunda karşılaştıkları zorluklar ve ulaştıkları bölgede yaşadıkları onların ruhsal sağlığını birebir etkilemektedir.
Dünya Ölçeğinde Göç Edenleri Bekleyen Zorluklar
Ait hissetmedikleri bir yere mecbur göç etmek, orada kamp gibi toplu ortamlarda kalmak, yaşadıkları ekonomik zorluklar, göç sırasında uğradıkları tacizler, göç ettikleri bölgenin bireylerince kabullenilmemek, ayrımcılığa uğramak tahmin edilebilir bazı psikiyatrik hastalıklara neden olmaktadır.
Göçmenlerin yaşadıkları bu zorluklar sonucunda kişilerde akut stres bozukluğu, travma sonrası stres bozukluğu, depresyon, anksiyete bozukluğu ve bazı psikosomatik hastalıklar oluşmaktadır.
Ekonomik Kriz Ruhsal Sağlığı Etkiliyor
Küresel piyasalardaki değişimler gün gün ülkelerdeki parasal dengesizlikleri artırmaktadır.
Dünyadaki ülkelerin bir kısmı zenginleşirken bir kısmı fakirleşmektedir.
Bu dengesizlik ekonomik kriz sürecinde ülkeler içinde de aynı mekanizmayla çalışarak bireylerin ekonomik durumlarını etkileyerek fakirlik ve zenginlik arasındaki makası açmaktadır.
Toplumsal ruh sağlığını etkileyen en önemli etkenlerden birisi de ekonomik krizlerdir.
Yoksulluk ve işsizlik bireyin ruh sağlığını birebir etkiler.
Ekonomik Krizin Ruhsal Sağlığımızdaki Etkileri
Ekonomik krizle beraber birinci basamak ruh sağlığı koruma hizmetlerinin aksama riski oluşur.
Bunun yanında bireylerin psikolojik tehdit altında olması ve krizle beraber gelen finansal eşitsizlik sağlık hizmetlerine ulaşmakta zorluğa neden olabilir.
Bunların sonucunda depresyon ve intihar oranlarında artış kendini gösterebilmektedir.
Ayrıca işsiz ailelerin yetersiz beslenmesi ve fiziksel kötü koşullar ile hem psikolojik hem bedensel hastalıkların oluşması kaçınılmaz hale gelmektedir.
Toplumsal Tehditlere Karşı Ruhsal Hastalıklardan Korunma
Yukarıda bahsettiğimiz üç ana nedenin yanında ruh sağlığımıza etkileyen birçok faktör bulunur.
Korunma yöntemleri de bunlara yönelik belirlenmelidir.
Tespit edilen toplumsal streslere yönelik önleme ve azaltma önlemleri alma ana amaçlardandır.
Ruh Sağlığı İçin Alınacak Önlemler & Öneriler
Pandemi döneminde diğer tıbbi birimlerden farklı olarak özellikle Covid pozitif vakalar ve temaslıları ile online görüşmeler yapılıp psikiyatrik destek sağlanmaya çalışılmıştır.
Yine göç edenlere yönelik devlet destekli özellikle ruh sağlığı hizmeti ulaştırılmaya çalışılmıştır.
Ekonomik zorluk yaşayanlar için ücretsiz ruhsal destek verme imkanının sağlanması, psikoterapi imkanlarını yaygınlaştırmak bunlar arasında sayılabilir.
Bireylerin ruhsal sağlığını korumaları için ise iyi beslenme, barınma, eğitim görme imkanlarının sağlanması gerekmektedir.
Toplumsal eğitimin devamlılığı ve denetlenmesi ile bireylerde stresle başa çıkabilecek yeteneklerin geliştirilmesi ve stres yönetimi daha kolaylaştırılabilir.
Bireysel Ruh Sağlığı Önerileri
Bireysel korunma yöntemleri arasında ise yine iyi beslenme, uygun miktarda sıvı alma, spor yapma (özellikle yürüyüş), hoşlanılan aktivitelere devam etme, gevşeme-nefes egzersizleri, meditasyon gibi iyileştirici aktivitelere devam etmek önerilmektedir.
Fakat genel öneriler herkes için kısmen faydalı olmakla birlikte bireysel değerlendirme yapılıp kişiye özel tedavi planı çizilmesinde fayda vardır.
Bundan dolayı ruhsal sıkıntı ve yardım arayışınız olması durumunda en kısa sürede bir ruh sağlığı uzmanı ile görüşme planlamanızda fayda görüyoruz.
Uzm. Dr Zehra BAŞAR KOCAGÖZ
Psikiyatri Kliniği
Sakarya Eğitim ve Araştırma Hastanesi