GIRTLAK KANSERİ
Gırtlak nedir?
Ses kutusu diye adlandırabileceğimiz gırtlağın tıbbi adı “larinkstir”.
Boynun ön kısmında, çenenin 3-4 cm altından başlayan gırtlak, aşağıda iman tahtası kemiğinin 3-4 cm üstüne kadar uzanır.
Kıkırdaklar ve hyoid kemik tarafından iskeleti oluşturulan larinks, çok sayıda küçük kas sayesinde hayati fonksiyonlarını sürdürür.
Gırtlak soluk borusunun başlangıcına yerleşmiştir ve soluk borusu ve yemek borusunu birbirinden ayırır.
Boyunda adem elması olarak bilinen çıkıntı, gırtlağın en büyük kıkırdağı olan tiroid kıkırdağın üst çıkıntısı tarafından oluşturulur.
Gırtlağın diğer bir görevi, soluk borusuna yediğimiz ve içtiğimiz gıdaların kaçmasını önlemektir.
Gırtlağın bu koruyucu fonksiyonu, nefes alıp verirken birbirinden uzaklaşmış olan ses tellerinin ve hemen yukarısında bulunan yalancı ses tellerinin sıkıca kapanması sayesinde gerçekleştirilir.
Solunum sırasında birbirinden uzak olan ses telleri, konuşma ve ses çıkartma sırasında birbirine yaklaşarak bitişir.
Ses tellerinin arasından geçen hava, ses tellerinin üzerini kaplayan örtücü tabakayı titreştirir ve sonuçta ortaya ham ses çıkar.
Gırtlak kasları tarafından belirlenen ses tellerinin gerginliği ve uzunluğu, çıkan sesin tonunu belirler.
Gırtlağın bir diğer fonksiyonu olan öksürük de, gırtlağın kapanması, solunum kaslarının kasılarak göğüs içi basıncını arttırması, ardından ses tellerinin birden açılarak havanın ağızdan dışarı çıkmasıyla oluşan akciğer-soluk borusu sisteminin temizliğini sağlayan bir reflekstir ve gırtlağın fonksiyonlarından biri sayılır.
Gırtlak Kanseri Nedir?
Tümör terimi, kanseri de içerecek şekilde kontrolsüz hücre büyümelerinin tümünü ifade eder.
Bu büyüme kötü huylu veya iyi huylu olabilir.
Genel olarak kötü huylu tümörler, çevre dokulara yayılıp zarar vererek büyümesi yanında yakın çevresindeki lenf bezlerine ve vücudun diğer organlarına sıçrama yapıp o bölgelerde de kontrolsüz büyümeye devam etme özelliğine sahiptir.
Sonuçta bu süreç, hayatı tehdit eder hale gelecektir.
Selim tümörler ise, çevre dokuları işgal etmeden ve genel olarak hasar vermeden ‘iterek’ büyüme özelliğine sahiptir.
Selim tümörler lenf bezlerine ve vücudun diğer organlarına sıçrayıp hayati bir tehdit oluşturmazlar.
Gırtlağın kanserleri dışında selim tümörleri daha nadir görülse mevcuttur.
Gırtlakda görülebilen iyi huylu tümörler
• papillom,
• pleomorfik adenom,
• lipom,
• fibrom,
• damarlardan kaynaklanan hemanjiyom,
• kıkırdak dokudan kaynaklanan kondrom
gırtlakta rastlanabilecek iyi huylu tümör tipleridir.
Gırtlak kanseri, gırtlağın hangi bölümlerinde görülür?
Gırtlak kanseri %50-70 sıklıkla ses tellerini içeren glottik bölge ve %20-30 sıklıkla onun üzerinde kalan supraglottik bölgeden kaynaklanır.
Ses tellerinin altında bulunan subglottik bölge kaynaklı kanserler ise oldukça nadirdir.
Gırtlak kanserinin türü %95 sıklıkla yassı epitel hücreli karsinomadır.
Onun dışında gırtlakta bulunan kas, sinir, kıkırdak gibi dokulardan da kanser gelişebilir.
Gırtlak Kanserinin Etyolojisinde Neler Vardır?
Gırtlak kanseri oluşumu açısından en büyük riskleri tütün ve alkol tüketimi oluşturmaktadır.
Bu iki alışkanlık birlikte bulunduğunda kanser riski kullanmayan insanlara gore yüksek oranda artmaktadır.
Ağaç, mobilya, tekstil, metal, petrol, kimya sanayii kollarında çalışan ve bazı kimyasallara maruz kalmış kişilerde de gırtlak kanseri riski artmaktadır.
Gastroözefageal reflü ve Human Papilloma Virüs tip 16 -18’in kanser riskini artrdığı bilinmektedir.
Gırtlak kanseri 40 yaş üstü erkek popülasyonda kadınlara göre daha sık rastlanmaktadır.
Bu oran 5/1’in üzerindedir.
Gırtlak Kanserleri Riski Azaltılabilir Mi?
Gırtlak kanserlerinin oluşum riskini azaltılması için yapılması gerekenler;
» Sigara ve tütün ürünlerinin tüketimini sonlandırmak,
» Pasif sigara içiciliği dediğimiz sigara dumanından uzak durmak,
» Alkol tüketimini sonlandırmak,
» Kimyasallara maruziyeti azaltan önlemler almak,
» Gastroözefageal Reflü var ise tedavisi,
Sağlıklı beslenmek ve fiziksel aktivitelerde bulunmak olarak sıralanabilir.
Gırtlak Kanserinin Belirtileri Nelerdir?
• Uzun süreli ses kısıklığıdır (en sık belirtisi)
• Boyunda şişlik
• Yutma güçlüğü
• Uzun süreli boğaz ve kulak ağrısı
sık görülebilen belirtiler arasındadır.
Uzun süreli ses kısıklığı durumunda mutlaka bir KBB uzmanına başvurulmalıdır.
Kulak burun boğaz uzmanı, eğer görüntüyü şüpheli buluyorsa biyopsi adı verilen doku örneği alma işlemini önerebilir.
Gırtlak muayenesi nasıl yapılır?
Gırtlağın muayenesi geçmişte daha çok larenks aynası verilen ve diş hekimlerinin kullandığı aynalara benzeyen ufak metal saplı larenks aynaları ile yapılırken günümüzde endoskop adı verilen sert veya bükülebilen optik cihazlar ve ekran içeren sistemler kullanılarak yapılmaktadır.
Muayene esnasında optik aletler ağız yoluyla boğaza ilerletibileceği gibi özellikle bükülebilenleri burun ve geniz yoluyla gırtlağa uzatılabilmektedir.
Bu işleme larenks endoskopisi adı verilir.
Ayrıca videolaringostroboskop adı verilen bir tıbbi cihaz saniyede yüzlerce kere kesikli ışık vererek ses tellerinin hareketini daha ayrıntılı göstermekte ve ses teli lezyonları hakkında fazla bilgi sahibi olunmasını sağlamaktadır.
Displazi nedir?
Displazi, gırtlak lezyonundan alınan biyopsinin kansere giden değişikliği yolundaki ilk basamak olarak kabul edilir.
Displazi tanısı patoloji uzmanları tarafından konulur.
Mukoza adı verilen örtü tabakasının hücrelerinin değişikliğini tanımlamakta ve hücrelerin normalden sapma derecesine göre displazi de derecelendirilmektedir.
Displazi tanısı konulan her hastada gırtlak kanseri gelişmez.
Fakat displazi tanısı alan lezyon, dikkatli takip edilmeli ve gerekirse mikrolarengeal cerrahi adı verilen işlemle o alan tamamen eksize edilmelidir.
Hastanın sigara ve alkol alışkanlığı varsa bu alışkanlıklarını mutlaka bırakmalıdır.
Karsinoma İnsitu Nedir?
Patolojik bir tanıdır ve hücrelerin kanser hücresine dönüştüğü ancak mukoza tabakasının içinde sınırlı kaldığı ve yayılmadığı durumu tanımlamaktadır.
Kanser, mukoza tabakasında çok yüzeydedir, lenf ve kan damarlarına ulaşmamıştır.
Bu nedenle uzak bölgelere yayılma imkanına sahip değildir.
Videolaringoskopik muayene esnasında bu safhadaki lezyon ses teli veya gırtlağın diğer bölgelerinde mukozanın diğer kısımlarından farklı renkte, bazen kırmızı, hafifçe kabarık olarak görülür.
Mikro invaziv kanser ne anlama gelmektedir?
Patoloji uzmanı tarafından konulan bu tanıda kanser hücreleri in situ kanserden farklı olarak çok sınırlı bir alanda derin dokulara ulaşmıştır.
Burada bahsi geçen mesafe, milimetreden bile küçüktür.
İnvaziv kanser ne demektir?
İnvaziv kanser, mukoza adı verilen örtücü tabakanın sınırları aşılmış, lenf ve damarlara ulaşma, lenf bzeleri ve uzak organlara sıçrama olasılığı olan kanserdir.
İnvaziv kanserde tümörün boyutuna, bölgesel yapılara ve uzak organlara yayılımına göre dört evre vardır.
KBB uzmanı tedavi planını yaparken en önemli kriter tümörün evresidir.
Gırtlak Kanserinde Evrelemenin Önemi Nedir?
Hastalığın gırtlak içindeki boyutu ve uzanımı, boyun lenf bezlerine yayılımı, uzak organlara metastaz şeklinde yayılımı olup olmadığı hastalığın seyrini kestirebilmek ve hasta için en uygun tedaviyi seçebilmek açısından çok önemlidir.
Örneğin çok erken evre ses teli tümörü hastası, tek başına çok sınırlı bir ameliyat veya radyoterapi ile tedavi olabilecek iken, daha ileri evre ve büyük gırtlak kanserleri ciddi gırtlak ameliyatları ve sonrasında da radyoterapi, hatta kemoterapi ile birlikte kullanıldığı ağır tedavi yöntemleri ile tedavi edilmektedir.
Gırtlak kanseri hastalarında evreleme, tedavi seçiminde en önemli faktör olsa da tabiki hastanın genel durumu, hastanın öncelikleri, hekimin tecrübesi de göz önünde bulundurulmalıdır.
09 Mayıs 2023