DÜNYA
TÜTÜNSÜZ GÜNÜ (31 Mayıs)
Tütün
ekiminin, üretiminin, dağıtımının,
tüketiminin sağlık ve
çevre üzerindeki zararlı etkisi, her geçen gün artmaya devam etmektedir. Tütün
yetiştiriciliği için ormanlar yok edilmekte, verimli tarım
toprakları zarar görmekte ve su kaynakları tüketilmektedir.
Gebelikte
sigara kullanımı ve gebenin sigara dumanına maruz kalması bebeğin sağlığını tehdit eder.
Sigaranın Anne Karnındaki Bebeğe Olumsuz Etkileri
• Anne karnındaki bebek yeterli oksijen alamaz.
• Bebeğe taşınan besin ögelerinin miktarı azalır.
• Sigaranın içinde yer alan maddeler bebeğe zarar verir.
• Bebekte büyüme ve gelişme geriliği ortaya çıkabilir.
SİGARAYI BIRAKIN, HAYATA SARILIN.
Tütün ve tütün ürünlerini kullanmayı bırakarak
- Sağlığınızı koruyabilir,
- Hastalık riskini azaltabilir,
- Yaşam kalitenizi artırabilir,
- Sevdiklerinize iyi örnek olabilirsiniz.
DÜNYA TÜTÜNSÜZ GÜNÜ
Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre dünyada 1,3 milyar
kişi tütün ürünü kullanmaktadır.
Tütün ürünü kullananların %80’i, genellikle
yoğun tütün endüstrisi müdahalesi ve pazarlamasının hedefi olan düşük ve orta
gelirli ülkelerde yaşamaktadır.
Bu ülkeler aynı zamanda tütün ürünü kullanımına
bağlı hastalık ve ölüm yükünün de en yüksek olduğu ülkelerdir.
Tütün kullanımı,
hane halkı harcamalarını gıda ve barınma gibi temel ihtiyaçlardan tütüne
yönlendirerek yoksullaşmaya katkıda bulunmaktadır.
Ülkemizde 15 yaş üzeri
nüfusta tütün ürünü kullanmayanlar, toplumun yaklaşık %70’ini oluşturmaktadır.
Tütün ürünü kullanmayanlar toplumun çoğunluğunu oluşturmasına rağmen, tütün
ürünü kullanımının yaygınlığı ve görünürlüğü yüksektir.
Dünyada her gün 22 bin kişi bir yılda 8 milyondan
fazla kişi tütün ürünü kullanımına bağlı hastalıklar sebebiyle hayatını
kaybetmektedir.
Bu ölümlerin 7 milyondan fazlası doğrudan tütün kullanımının
sonucu iken 1,2 milyondan fazla kişi de tütün ürünü kullandığı için değil,
tütün ürünü dumanına maruz kaldığı için hayatını kaybetmektedir.
Dünya Sağlık Örgütü’nün tahminlerine göre; dünyadaki
çocukların yarısı tütün dumanıyla kirlenmiş havayı solumakta ve her yıl 65.000
çocuk pasif etkilenimin yol açtığı hastalıklar sebebiyle hayatını
kaybetmektedir.
Hamilelik döneminde tütün ürünü kullanmak, bebekler için ömür
boyu sürecek çeşitli sağlık sorunlarına yol açmaktadır. Kısaca tütün ürünleri pasif
etkilenim yoluyla, kullanmayanlar için de ölümcül zararlar vermektedir.
Tütün
ürünlerinin her türlüsü zararlıdır ve tütün dumanına maruz kalmanın güvenli bir
düzeyi yoktur.
Dünyada olduğu gibi ülkemizde de en yaygın kullanılan
bağımlılık yapıcı madde olan tütün ürünleri; kanser, kalp damar hastalıkları,
KOAH gibi pek çok önlenebilir hastalık ve erken ölüm sebepleri arasında ilk
sırada yer almaktadır.
Tütün ürünü kullanımı, akciğer kanseri başta olmak üzere
ağız ve gırtlak, soluk borusu, yemek borusu, mide, bağırsak,
karaciğer, pankreas, böbrek, mesane, erkeklerde prostat, kadınlarda meme, rahim
ağzı kanseri gibi vücudun pek çok yerinde pek çok kansere sebep olur.
Tütün ürünleri hem bireyin ekonomisine hem de ülke
ekonomisine zarar vermektedir.
Tütün endüstrisi, tütün yetiştiriciliği yoluyla
küresel gıda krizine katkıda bulunmaktadır.
Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre
tütün ürünü kullanımına bağlı toplam ekonomik kaybın yıllık 1,4 trilyon dolar
olduğu tahmin edilmektedir.
Tütün kullanımı durdurulmadığı takdirde, tütün
ürünü kullanımının sebep olduğu sağlık yükü ve maliyetleri artmaya devam
edecektir.
İşte bu ve benzeri başta sağlık zararları olmak üzere
tütün ürünlerinin tüm zararlarına dikkat çekmek, tütün ürünü kullananlara
bırakmaları yönünde bilinç kazandırmak ve bırakmaya teşvik etmek amacıyla
toplumun farkındalığı artırmaya yönelik;
“TÜTÜNE DEĞİL YİYECEĞE
İHTİYACIMIZ VAR”
Dünya Sağlık Örgütü tarafından 31 Mayıs tarihi “Dünya
Tütünsüz Günü” olarak ilan edilmiştir.
Ülkemizde de her yıl 31 Mayıs tarihi
çeşitli etkinliklerle kutlanmaktadır.
Bu sene DSÖ tarafından üye ülkelere
önerilen tema “Tütüne değil
yiyeceğe ihtiyacımız var” kapsamında tütün tarımının ve tütün
kullanımının çevreye, doğaya verdiği yıkıcı zararlarının ön plana
çıkarılmasıdır.
Tütün ekiminin, üretiminin, dağıtımının, tüketiminin
sağlık ve çevre üzerindeki zararlı etkisi, her geçen gün artmaya devam
etmektedir.
Dolayısıyla DSÖ tarafından da bu yıl dikkat çekilen önemli bir
husus da tütün ürünlerinin oluşturduğu çevre zararları olmuştur.
Tütün
yetiştiriciliği için ormanlar yok edilmekte, verimli tarım toprakları zarar
görmekte ve su kaynakları tüketilmektedir. Ayrıca tütün ürünlerinin zehirli
atıkları da yine bu sınırlı ve değerli kaynakların zarar görmesine sebep
olmaktadır.
Her yıl, çoğunluğu plastik olan 2 milyon ton tütün ürünü
ambalaj atığı oluşmakta ve bu atıklar çevreye zarar vermektedir.
Tütün üretimi pek çok tarım ürününden daha fazla su
tüketimi gerektirmektedir.
Tek bir sigaranın tütününün yetiştirilmesi, üretimi,
nakliyesi için yaklaşık 3,7 litre su kullanılmaktadır.
Tütün endüstrisi dünyada
her yıl yaklaşık 22 milyar ton yani 15 milyon olimpik yüzme havuzunun suyu
kadar, su tüketimine sebep olmaktadır.
Sigara izmaritleri, dünya çapında
en yaygın atılan atıktır, sahillerde ve su kenarlarında en sık toplanan çöptür.
Her yıl dünyada 4,5 trilyon sigara izmariti atığı oluşmaktadır.
Çoğunlukla
sigara izmaritlerinden oluşan tütün ürünü atıkları su kaynaklarına karışmakta
ve zarar vermektedir.
Tek bir sigara izmariti, ortalama 100 litre kadar suyu
kirletmektedir.
Sigara izmaritlerinde bulunan pek çok tehlikeli kimyasal madde
ve elektronik sigara atıkları sulara ve toprağa sızarak doğaya zarar
vermektedir.
Tütün endüstrisi, sigara üretimi için yıllık 600
milyon adet ağaç kesmekte ve 200.000 hektar toprağın zarar görmesine sebep
olmaktadır.
Ayrıca tütün endüstrisi yılda 84 milyon ton karbondioksit
eşdeğerinde sera gazı salınımına sebep olmaktadır.
Tütün dumanı, dizel
egzozundan daha yüksek oranda partikül atılmasına sebep olarak hava kirliliğini
de artırmaktadır.
Tütün endüstrisi, dünyanın zaten kıt olan kaynaklarının daha
da azalmasına ve iklim değişikliğine sebep olmakta, ekosisteme zarar
vermektedir.
Kısaca tütün endüstrisi insanları olduğu gibi gezegenimizi de
zehirlemektedir.
Diğer taraftan söndürülmemiş sigara izmaritleri, orman
yangınları başta olmak üzere pek çok yangın ve buna bağlı can kayıplarının
önemli bir sebebi olmaya devam etmektedir.
Tüm bu çevresel zararlar göz önünde
bulundurularak bazı ülkelerde, hükümetler ve yerel yönetimler tarafından tütün
ürünü atıklarının temizlemesi ve bertaraf edilmesi masraflarının karşılanması
için çevre vergisi gibi yeni önlemler alınmaktadır.
Bu yıl ülke genelinde yürütülecek 31 Mayıs
etkinlikleri kapsamında, tütünün çevreye ve sağlığa verdiği zararlar konusunda
toplumun farkındalık düzeyini artırmayı amaçlayan faaliyetlerin ülke genelinde
eş zamanlı olarak yürütülmesi için 81 ilimize resmi yazı iletilmiştir.
Valiliklerimizin 31 Mayıs Dünya Tütünsüz Günü Etkinlikleri kapsamında alttaki
etkinlikleri gerçekleştirmeleri istenmiştir;
1. "İzmarit
Değil Tohum At", "Zehire Değil Gıdana ve Geleceğine Yatırım
Yap", "Çocuklarına Zehir Saçan Tütün Tarlası Değil Oksijen Salan
Ormanlar Bırak" gibi sloganlarla desteklenmiş tohum, fide ve fidanların
toprakla buluşacağı özellikle ailelerin çocuklarıyla birlikte zaman geçirerek
eğlenebilecekleri etkinliklerin organize edilmesi.
Temiz gıda ve su
kaynaklarına dikkat çekmek üzere “Doğaya Daha Yakından Bak!” sloganıyla illerde
yer alan koru, orman, deniz ya da göl kenarındaki izmaritlerin doğaya verdiği
zararları ön plana çıkaracak izmarit toplama etkinliği gibi gönüllük
faaliyetleri düzenlenerek bu faaliyetlere ilişkin öncesi/sonrası fotoğrafların
karşılaştırılmalı olarak şehir merkezlerinde, kişilerin yoğun olarak bulunduğu
yerlerde sergilenmesinin sağlanması,
2. Tütün
ve tütün ürünlerinin kullanımının sağlık ve çevre zararları konusunda
insanların yoğun olarak kullandığı AVM, sinema gibi yerlerde kurulacak
stantlarda bir hafta boyunca ALO 171 Sigara Bırakma Danışma Hattı ve ilde
faaliyet gösteren sigara bırakma poliklinikleri ile kapalı alanlarda tütün
ürünü kullanımı durumunda vatandaşların ihbarda bulunabilecekleri ALO 184 SABİM
hattı hakkında gerekli bilgilendirmelerin yapılması, isteyen vatandaşlara
karbonmonoksit (CO) ölçümü yapılması,
3. Tüm
sağlık kuruluşları ile vatandaşların yoğun olarak kullandıkları yerlerde
dumansız hava sahası ve sigaranın zararlarının anlatıldığı afiş ve benzeri
bilgilendirme materyallerinin asılması,
4. Düzenlenecek
etkinliklere ilin üst düzey yöneticilerinin katılımlarının sağlanarak, toplumun
tüm kesimlerinin dâhil edilmeye çalışılması ve etkinliğin yerel medyada yer
bulması konusunda çalışmalar yapılması.
5. Bağımlılıkla
Mücadele İl Koordinasyon Kurulu üyesi kurum ve kuruluşların sosyal medya
hesaplarından bilgilendirmelerin yapılması,
6. Gerçekleştirilen etkinliklerin
yerel medya organlarından duyurulması
Geç kalmadan tütün ürünlerinden ve bunların
bağımlılığından kurtulmanın; sağlık, sosyal, ekonomik ve çevresel pek çok
kazanç sağlayacağı açıktır.
Tütün ürünü kullanımı ne kadar erken bırakılırsa,
vücudun iyileşme ve kendini onarım süreci de o kadar hızlı olur.
Çevredeki
bireylerin, özellikle de çocukların pasif sigara dumanından korunması için de
büyük kazanç sağlanır.
Ayrıca, gezegenimizin sınırlı su, toprak, ağaç
gibi kaynaklarının korunması sağlanır.
Bu çerçevede çocuk ve gençlerimiz başta olmak üzere
toplumumuzu tütün ürünlerinin sağlık, sosyal, ekonomik ve çevre zararlarından
korumak, tütün ürünü kullananları bırakmaları için teşvik etmek ve desteklemek
amacıyla tütünle mücadele çalışmalarımız geliştirilerek sürdürülmektedir.